Yayla ve yaylacılık Türk sosyal yapısının ve Türk Halk Sosyal hayat biçiminin esas unsurlarından birisi için Çaykara halkının da yaşayış biçiminin aynen atalarının hayat biçimi olan (köy- mezra- yayla) konar-göçerlik olduğunu görürüz .
Gerçekten biz Çaykaralılar yılın altı ayı köydeyiz , yılın diğer altı ayı ise yaylada ve mezrada (mezire)yız. Bunun dört ayı yaylada ve iki ayı da mezirede geçer.

Çaykara’nın folklorik yapısını ayakta tutan iki ana faktörden biri “yayla ve yaylacılık” unsurudur. Zaten “yayla” kavramının horonları, türküleri, manileri, atışmaları, seyir ve şölenleri, çayır biçmeleri, yayla ortaları gibi şenlikleri, kesimleri ve daha birçok şeyi kapsamına aldığını biliyoruz. Bunlarsız ne yayla olur, ne de yaylacılık...

İşte yaylacılıkla ilgili bir türkü:

Yaylacıyum yaylacı
Çayır kurutuyurum
Vuruyurum işlere
Yari unutuyurum

Ah yaylacı yaylacı
Yayla yoğurdun acı
Kaldum bu yaz köylerde
Birazda bana acı .

Çaykara ilçesinin yaylaları :
Yayla, ilçemiz halkının ömrünün ve hayatının en önemli parçasıdır. Çünkü bebekliğinden ölümüne kadar her Çaykaralının (yaylası olmayıp yaylacılık yapmayanlar hariç) yarı ömrü ve yarı hayatı yayla yollarında, komlar(Mezire)’da ve yaylalarda geçer. Halkımız her yıl mayıs ayı geldi mi yaylanın yolunu tutar. Sığırlarını önüne katarak...Eylül ayının ortalarında da mezire ve köy yoluna yönelir. Tabii kış nevalesi olarak yaz boyu yaylada biriktirdiği kesimi (yağ, peynir) de beraberinde indirir.

Çaykara’nın çok güzel yaylaları vardır. Karadeniz’in en güzel yaylalarının Çaykara bölgesinde olduğunu söylemekle sanıyorum yanılmış olmayız. Şimdi isimlerini hatırladığım yaylalarımızı sayalım: Bizim Çaykara’nın hemen hemen her köyünün bir yaylası vardır. İki üç yaylası olan da vardır. Mesela Ataköy gibi. Çaykara’nın ilçe hudutları dışında da yaylaları vardır.

Kuşmer, Sakarsu, Eğrisu, Sıçanoba, Sarıkaya, Vartan, Cerah, Sultanmurat, Files, Mahtala, Sunis, Cahmut, Dufa, Kama,Öküzlü, Yurd, Anırmak, Arpaözü, Çayıroba, Manoşera, Haldizen yaylası, Malagambo isimlerini hatırladığım yaylalarımızdır. İsimlerini hatırlayamadığım başka yaylalarımız da vardır.

Çaykara’da Yaylacılık:
İlçemizde yaylacılık, halkımızın geçimini sağlaması için vazgeçilmez bir hayattır. Ahırındaki hayvanları yazın yayla otlaklarında otlatmak, kışın hayvanların ot ihtiyacını karşılamak için yayladaki çayırları biçmek ve harman yahmak, yaylaya çıkardığı ineklerden sağdığı sütten; yörede “Külfet” diye tabir olunan ev halkının kışlık ihtiyacından olan yağ-peyniri yayıklarla vb. araçlarla yapıp toplamak, bir de temiz hava, buz gibi yayla suları içmek ve yayla şenliklerinin verdiği keyiften nasiplenmek için ilçemiz halkı asırlardan beri her yıl yaylaya çıkar. Güzün de yayladan hayvanlarını alır, kom denilen mezire evine iner, dört ay yaylada kalır, 1,5-2 aya yakın bir zaman da mezirede kaldıktan sonra köye iner. Yaylada biçtiği çayırları kurutup horom tabir edilen yumaklar haline getirdikten sonra onları yol olmadığı zamanlarda arka ile 5-6 horom üst üste koyup köye indiren halkımız şimdi kamyonlarla yaylada biçtiği otunu köye indiriyor. Eskiden hayvanlarını önüne katarak yaya olarak 8 saat 10 saatte yaylasına yorgun argın çıkan halkımız yine ineklerini kamyonlara yükleyip çıkarıyor. Onun için yayla yollarındaki o türküler, atışmalar, kemençe, kaval eşliğindeki horonlar artık tarihe karıştı. Bir tek eski takvimle Ağustos’un yedisinde, yani yeni takvime göre 20 Ağustos’ta bütün çevredeki yaylaların toplandığı Sultanmurat’ta yayla ortası yapılmakta, 1992 yılından beri de muntazaman yapılan Sultanmurat yayla şenlikleri ile Çaykara ilçemizin çok eski folklor hazinesi korunmaya çalışılmaktadır. Bundan başka Şahinkaya köyünün Soğanlı’da Kemer dağı eteğindeki ünlü yaylası Kuşmer’de her yıl çayır biçme tarihi olan Ağustos’un ilk haftası başlayıp 10 gün süren Kuşmer yayla şenlikleri çok mükemmel ve renkli bir şekilde icra edilmektedir. Bu şenliklere Kuşmer yayla ortası veya eski deyimiyle “çürük ortası” da denir. Bu çayır biçme günleri olan Ağustosun ilk haftası köyden topluca Kuşmer’e çıkan Şahinkayalılar 10 gün gündüzleri çayır biçerler, her günün akşamı da seyir, horon, barakath, sohbet ve çeşitli oyunlarla yayla ortasını gerçekleştirirler.

Çaykara’da yaylacılık konusunu Kuşmer yaylası ve Kuşmer’de yaylacılığı anlatan, sanırım tüm Çaykara ilçemizin yaylacılık folklorunu tam özetleyebilecek ustalık ve bilinçle yazılan şu şiirle bitirelim:

Kuşmer Yaylası:

Haziranda şenlenir ekim ayına kadar.
İlk zamanlar yeşildir iki üç hafta kadar.
Çok soğuktur suları eksi yirmiye kadar
Gezilip görülmeye değer güzelim Kuşmer

Çok geniştir sahası, üç yüz haneli kadar
Evleri muntazamdır, üç dört odalı kadar
Sokakları temizdir, yıkanmış halı kadar
Turistik bir beldeye benzer güzelim Kuşmer

Ulaşım sorunu yok, her gün vasıtası var
Eski zamandan kalma üç beş yer obası var
Genelde birçokları evinde tezek yakar
O haliyle bile sevilir canım Kuşmer

Sevilir dört bir yanı, güneşli havası var
Halkına hizmet veren, iki üç dükkanı var
Akşam sohbetleriyle insana neşe katar
İnsanı kendisine çeker güzelim Kuşmer

Temmuz, Ağustos ayı bir başka havası var
Yediden yetmişine ortak bir davası var
Yemyeşil vadisinde bir ÇÜRÜK ORTASI var
Eski gelenekleri yaşar güzelim Kuşmer

Çayır biçme işinde ortak imecesi var
Eşitçe bölüşülür akşam kuruyan otlar
Gençler yorgunluğunu akşamüzeri kutlar
Kemençe havasıyla çağlar güzelim Kuşmer

Komarlığı, Kemer’i bir garip Çatma’sı var
Sıcak suları ile bir Kuzu Kayası var
Dünyada görülmemiş derede alası var
Görenleri kendine bağlar güzelim Kuşmer

Koyunu, kuzusuyla güzel manzarası var
Kırlardan eksilmeyen sarı papatyası var
Tapusuyla beraber özel haritası var
Özlem duyan herkesi yakar güzelim Kuşmer

Bir sayfada bitmeyen birçok hatırası var
Özel peyniri ile hastaya şifası var
Yakan güneşi ile bazen fırtınası var
Dostların dertleştiği yerdir güzelim Kuşmer

Özlemi bir kat daha artar geçtikçe yıllar,
Çaykara’yı Bayburt’a bağlayan yolları var
Onunla gururludur tüm Şahinkayalılar
Türkiye’min şarkında yatar güzelim Kuşmer

Kaynak: Adnan Zazoğlu Öğretmen
Araştırmacı yazar Ahmet Cemal Niyazoğlu

Login


 

Ziyaretçi Defteri

pasamehmet
Herkeze Selam, acaba bu ""Sülaleye dayali Soy Ağacimiz."" ne zaman faaliy...

Ilkokul Mezunlarimiz

Eğridereköyü İlkokulu ilk olarak 1948 - 2008 Eğitim Yili

Calisma Asamasinda

Eğridere Köyü Facebook

Sosyal Medyada da, beraber kalalim.
Takip et Tiklayiniz

Go to top