Özlem ve Hasretimsin Eğriderem - Egridereköyü Resmi Sitesi

Şive (Halk ağzı)

Halk ağzı (Şive) ve folklorik halk sözlüğü:

a) Şive
Çaykara halkının kullandığı şive Karadeniz'in diğer il, ilçe ve köylerinin şivelerine yakın olmakla birlikte çok kullanılan bazı kelimelerin telaffuzunda belirgin farlılıklar görülür. Çaykara şivesiyle, Tonya, Köbrübaşı, Sürmene, Of ve Maçka'nın bazı köylerinin şiveleri birbirine çok yakındır. Mesela Çaykara'da "bu" yerine "ha bu", "burada" yerine "haburda", "geliyorum, gidiyorum, alıyorum, veriyorum, yiyeceğim, giyeceğim" gibi kelimelerin telaffuzu, konuşmalarda "geluyurum, gideyurum, aluyurum, veruyurum, yeyeceğum, geyeceğum..." şeklinde ağızdan çıkmaktadır. Aynı telaffuz şekli ve aynı şive yukarıda isimlerinden bahsettiğim Trabzon'un ilçe ve köylerinde de görülür.

b) Halk Sözlüğü:
Çaykara'nın folklorik yapısında Çaykara halkının lisanında ve kelime hazinesinde kendisine lazım olan sözcüklerin yanında folklorik olarak dikkat çeken, hepsi olmamakla birlikte alfabetik sıraya göre aşağıya alıyorum:

(A)
Abula : Abla
Abohaş : Haşlanmış
Afkurma : Havlamak, ürmek
Ahbin : Gübre, hayvan dışkısı
Ahıraltı : Evin dıştan aşağı kısmı
Aletrik : Elektirik
Almanuz : Almayın
Altıyan : Biraz uzakta aşağıda olan yer
Anaga : Anneanne, babaanne veya yaşlı kadın
Ander : Beter, kötü
Ankar : Anar
Arkuri : Düz
Aşurmak : Kaçırmak
Atilen : At ile
Arzederum : İsterim, özlerim
Azuk : Kumanya

(B)
Bağa : Bana
Baragat : Muhabbet, eğlence
Beydoğa : Kötü dua
Beyuk : Büyük
Beyhude : Boşuna
Bişe : Bir şey
Bişti : Biçti
Bolaştı : Bulaştı
Bucak : Köşe
Buhtan : İftira
Burma : Yayla otunun demeti
Buzak : İnek yavrusu
Barma : Çaykara'nın bir yaylası

(C)
Cebiş : Keçinin dişi yavrusu
Cebur : Zorla, cebren
Ciyan : Yılan
Corma : Bataklık
Cucuk : Civciv
Cerah : Çaykara'nın bir yaylası

(Ç)
Çaruk : Çarık
Çem : Ot balyasının ottan yapılı ipi
Çordak : Misafir odası
Çayırcılık : Çayır biçme ve kaldırma işleri
Çekme : Peynir türü (çekme peynir)
Çise : Çok hafif, ince yağmur

(D)
Dayman : Daima
Deste : Bağlanmış ot
Deşek : Döşek
Döga : Dua
Donatuna : Nakış, süsleme
Domuzden : Domuzdan
Dufa : Dıştan evin arka tarafı

(E)
E : Hitap edatı, ey
Edeceğum : Edeceğim
Eğine : Önüne
Ehali : Ahali, halk
Ehbap : Ahbap
Elmali : Yabancı mal
Elaside : Nahırı sürün
Eldi : Öldü
Elü : Ölü
Elüm : Ölüm
Engere : Ankara
Evle : Öğle vakti
Eğrusi : Çaykara'nın bir yaylası

(F)
Firket : Gariplik
Foliz : Kabak ekilen yer
Furuş : Yüzü çilli, çiçek bozgunu
Farfara : Kelebek

(G)
Gapgara : Kapkara, simsiyah
Gaşti : Kaçtı
Gaşuk : Kaşık
Gavroma : Kavraşma
Gavran : Ağaçtan yapılmış yağ ve peynir kabı
Gazangıran : Şahinkaya köyünün üstündeki dağın adı
Gehriz : Çiş yapıla yer
Gınali : Açık kahve renkli inek
Gıran : Tepe
Gız : Kız
Gorukçu : Orman bekçisi
Goruk : Orman
Gorum : Korum
Gugo : Guguk kuşu
Guguvaga : Mantar
Guşak : Kadınların bellerine bağladıkları ucu püsküllü,arkadan aşağıya sarkıtılmış, şaldan dokunmuş giysi
Gurt : Kurt
Gumul : Ot yığını

(H)
Hanırmak : Çaykara'nın bir yaylası
Habire : Devamlı
Habu : Bu
Haçan : Ne zaman
Haliğuma : Yaradanıma
Hale : Yüz numara, tuvalet
Hancar : Hançer
Hartoma : Yayla ve mezire evlerinin çatılarına kiremit yerine
örtülen dar ve Uzun çam tahtası
Hayat : Balkon
Haraba : Kabak cinsinden bir yiyecek
Haman : Hemen
Heyir : Hayır, hasenat, iyilik
Holo : Holo deresinde bulunan köyleri adı
Hadi : Hadi suyunun Solaklı deresine karıştığı deltadaki yerin adı
Hot vermek : Sürdürmek, tüttürmek
Hurç : Islak ot balyası
Hurafa : Hurafe

(İ)
İfteri : Eğrelti otu

(J)
Jeoloji : Yer bilimi

(K)
Kabur : Mezar
Koçira : İşgüza r, maharetli, ekonomik ev kadını
Kafadar : Arkadaş
Kağedi : Kağıdı
Kenef : Yüz numara
Kerendi : Tırpan
Kesim : Hayvansal ürünlerin bütünü
Kibi : Gibi
Kupa : Bardak
Kuru kabuk : Mısır ekmeğinin dış kısmı
Kamali : Ataköy’de bir semtin ismi

(L)
Lahori : Bir cins yün kumaş
Lemali : Ataköy'ün çarşı kısmının eski adı

(M)
Manosa : Entarilik bir çeşit bez
Markad : Maya
Mazi : Kağnı tekerleklerini birbirine bağlayan ağaç, geçmiş
Midi : Burun
Munzur : Hayvanların çenesi

(N)
Nebet : Nöbet

(O)
Oğur : İneklerin öküze gelmesi
Oğa : Ona
Opa : Oba
Ordika : Ördek

(P)
Pina : Bina
Piştov : Silah

(R)
Reyiz : Reis

(S)
Salahana : Başıboş, tembel, sorumsuz
Sarıkaya : Çaykara'nın bir yaylası
Sayi : Gibi, sanki, sahi
Sıçanoba : Çaykara'nın bir yaylası
Sarambula : Geceleri ışık veren bir böcek
Sarambulis : Işıldamak
Simarlar : Hanirmak yaylasının bir semti
Sufruçar : Karışık
Sumur : Bir yemek çeşidi

(Ş)
Şelek : Bir tür yük bağlama
Şoromil : Mısır yarması v.s. yapılan yuvarlak taş

(T)
Teke : Erkek keçi
Toktor : Doktor
Teyyare : Uçak

(U)
Uşak : Erkek çocuk, delikanlı
Uşti : Uçtu

(V)
Vartan : Çaykara'nın bir yaylası

(Y)
Yar : Uçurum
Yar : Sevgili
Yayuk : Ağacı oymak sureti ile silindir biçimi verilmiş içi boş yağ yapma aracı
Yergan : Yorgan
Yonca : Mezire otu

(Z)
Zatuna : Zatına, kendine
Zagoda : Yaylada çıkan bir ot ki kurutulmuşu bazı yemeklere katılır. (Zagodalı bulgur pilavı veya zagodalı turşu kavurması gibi)

Not: Bu kelimelere ekleminiz varsa alt bölümdeki Yorum Yaz bölümünden yazarsanız bu kelimelere ekleneçektir. Teşekkür ederim.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------